Kimono czyli „coś do noszenia”

Kimono, dosłownie ‘coś do noszenia’ skupia w sobie kluczowe cechy japońskiej kultury: przez dopasowanie stroju do statusu osoby pokazuje hierarchiczność, przez dopasowanie do okoliczności i pory roku – tak typową dla Japonii kontekstowość. Łączy wyszukane i niepowtarzalne wzory z prostotą i standaryzacją kroju. Przede wszystkim jednak zaskakuje trwałością wzorców kulturowych i nawet jeżeli współcześnie stało się już tylko strojem na specjalne okazje, to wciąż jest nie tylko obecne, ale też twórczo rozwijane. Typowo japońskie jest włączanie w kulturowy schemat elementów obcych, dlatego we współczesnych kimonach znajdziemy przyswojone z zachodu techniki tkackie, barwniki, wzory i dodatki.

Wystawa kimon stanowi wyzwanie – pokazujemy przecież przedmioty w Japonii powszechnie dostępne. Choć ceny nowych kimon bywają zawrotne, to w japońskich domach przechowuje się dziesiątki milionów kimon, które pojawiają się na rynku wtórnym. Każdego roku w Japonii produkuje się tradycyjnymi metodami dziesiątki tysięcy kolejnych kimon i niezliczone dodatki o wartości około 5 miliardów złotych.

Wśród wystawianych 30 kimon i 100 dodatków z kolekcji gromadzonej od 10 lat przez Fundację Nami nie ma unikatów. Większość eksponatów pochodzi z XX wieku. Ich wartość wyznaczają bardziej osoby naszych japońskich nauczycieli i przyjaciół, którzy podarowali fundacji pierwsze zestawy i wprowadzili Alicję Krzywda-Pogorzelską, kuratorkę wystawy w tajniki kitsuke, czyli sztuki zakładania i noszenia kimona. Bo chociaż w kimonach i pięknych pasach obi możemy podziwiać samą zdobną tkaninę (na wystawie zobaczymy sporo rozpostartych na wieszakach eksponatów), to jednak kluczowy dla zrozumienia Japonii jest ich kontekst kulturowy: sposób zakładania, dopasowanie elementów stroju do siebie, a całości do wieku, pozycji, okoliczności i pory roku. Odmiennie niż w zachodniej tradycji, pożądana sylwetka damska przypomina kolumnę, a odrobinę frywolności uzyskuje się, odsłaniając z tyłu kawałek szyi. Na kilkunastu manekinach pokażemy zestawy dziecięce, damskie i męskie dobrane w taki sposób, żeby przedstawić przynajmniej podstawowe typy kimon dostosowane do najbardziej typowych okoliczności.

Zobaczymy odświętne stroje dziecięce z dodatkiem kamizelki hifu i spodniami o wyglądzie spódnicy hakama; kolorowe furisode dla panien demonstrujących długie zdobione rękawy; jednobarwne, delikatnie zdobione iromuji – idealne do ceremonii herbacianej. Przejdziemy ścieżkę rosnącej formalności damskich strojów od tsukesage, przez hōmongi do irotomesode i zakończymy imponującym uchikake dla panny młodej oraz łączącym barwność wzoru z elegancją czarnego tła kurotomesode, stosownym dla jej matki.

Krój kimona dopasowany jest do sposobu poruszania się, ale też w jakiś sposób narzuca sposób chodzenia, siadania i kłaniania się – odmienny dla kobiet i mężczyzn. To właśnie te ruchy i gesty, często bardziej niż sama znajomość języka, pozwalają nam zanurzyć się w japońskiej tradycji.

Otwarcie wystawy: 21 lipca 2023
Muzeum Teatru im. Henryka Tomaszewskiego
pl. Wolności 7a

Wystawa organizowana jest we współpracy z Fundacją Przyjaźni Polsko – Japońskiej NAMI.
Patronem honorowym wystawy jest Ambasada Japonii w Polsce oraz Prezydent Miasta Wrocławia.